Marginalia

a.  Mansit, moratus est in nocte

Mansit(a). Et ipse mansit in nocte ipsa, In principio, et manserimus in colle, Iudicum, nun1 radicis absorpta est cum dagges nun2 multorum et iudicium suum et mansimus. Et adiectivum quare vos manentes contra murum, in statera si viridici vos, et manebit in medio domus sue, Zacarie, segol loco cames, et sic sparsa findetur vipera. Et verbum grave et mansit, Iosue3, et mansit ibi in nocte ipsa, In principio, in collo suo manebit robur. Et manserunt ibi, Iosue, quia in platea manebimus, In principio, sed in platea non manebit, Iudicum. Et in mutare ipsos manebit oculus meus, Iob, sicut manebit vult dicere quod non orat dormiens propter mutare sotios suos verba sua et iniquum facientes ipsum. Et sunt exponentes manebit oculus meus de modo continuationis supra modum continue et expo. oculi mei aspectus meus ut dicere ego cogitans et studens in tutare eos, et venit in lingua sanctitatis, lina in modo continuationis sicut in collo suo continuabit robur, et satur continuabit non visitabitur a malo, Proverbiorum, usque quo continuabit in medio tui, Ieremie, et sic et continuabit in medio domus sue et similia ipsis quod non modus eorum mansio noctis solum sed continuatio continue et quia quod mansio noctis ipsa vocatio omnium negotiorum, et continuatio supra somnum et quietem dixit Iob quod erat excitatus in nocte et erat continuatio4 sua in mutare eos et homo in divitiis non morabitur, Psalmiste, expo. divitie que sunt homini sunt divitie non manebunt cum ipso in morte sua sed relinquent ipsum, et sic dixit homo in honore expo. quod non intelliget usque quo ipse5 in vita sua cum divitiis. Et rabi Iuda Levi exposuit sic est cum homine honor qui non manebit, et ratio quod non iacebit et morietur, et est gloria animi, et homo qui non didicit et non intelliget propterea sunt sicut bestie, anima eius in bono morabitur, Psalmiste, quod quando morietur anima eius quiescet in bono. Et verbum transiens de hoc nudum manere facient6 sine vestimento, Iob, locus nobis ad manere, In principio, sicut ad manere. Et hitpaal in umbra potentissimi morabitur. Et nomen ad hospitium, Iosue, hospitium viatorum, Ieremie, et cum he mulieris et surec sicut tugurium in cucumerario, et movebitur sicut tugurium, Isaie, et est tugurium custodientis quod manebit ibi in nocte, et propterea vocatur tugurium quia non ipsum ad habitationem, si non quod manebit in ipso nocte. Et modus alius de gravi qui murmurastis contra me, In deserto. Et murmuravit populis contra Moisem, Nomina, et cum dagges mutatione quiete et murmurare fecerunt supra ipso totam congregationem, In deserto, et est verbum transiens ad tertiam, quod vos murmurare facientes contra ipsum, quia murmurare faciens contra ipsum, Iob, et venit plus edificii istius cum dagges ad dividere inter ipsum et inter modum alium. Et nomen audivi murmurationes filiorum Israel, Nomina, et dagges mutatione quiete quia erat conveniens murmurationes in statera intelligentie reditus. Et niphal de isto modo et murmuraverunt contra Moise et Aaron, Nomina, modus murmurationis et lamentationis.

והוא לן בלילה ההוא (בר’ לב, כב). ולנו בגבעה (שופ’ יט, יג), 1. והתאר מדוע אתם לנים נגד החומה (נחמ' יג, כא), בפלס אם כנים 3 (בר’ מב, יט), ולנה בתוך ביתו (זכ' ה, ה), הסגול מקום קמץ וכן והזורה תבקע אפעה (יש’ נט, ה). והפעל הכבד וילן יהושע (יהו’ ח, ט), וילן שם בלילה 4 (בר’ לב, יד), בצוארו ילין עוז5 (איוב מא, יד), וילינו שם (שופ’ יח, ד), כי ברחוב6 נלין (בר’ יט, ב), רק ברחוב7 אל תלן (שופ’ יט, כ), ובהמרותם תלן עיני (איוב יז, ג), כמו תלין, רוצה לומר שלא היה ישן בעבור המרות חבריו8 דבריו ומרשיעים אותו. ויש מפרשים תלן עיני מענין השקידה על הענין תמיד, ופירוש עיני9 השגחתי ועיוני10 , כלומר תמיד אני חושב ומעיין במדותם11. ובא בלשון הקדש12 לשון לינה בענין השקידה כמו13 בצוארו ילין עז (איוב מא, יד), ושבע ילין בל יפקד רע (מש' יט, כג), 14 . וכן ולנה בתוך ביתו (זכ' ה, ה), והדומים להם שאין עניינם15 16 לינת הלילה לבד אלא השקידה תמיד. ולפי שלינת הלילה הוא17 בטול כל העסקים והשקידה18 על השינה19 והמנוחה אמר איוב כי היה ר20 ער בלילה והיתה שקידתו בהמרותם.9 ואדם ביקר בל ילין (תה’ מט, יג), פירושו22 היקר שיש לאדם והוא הממון לא ילין עמו במותו23 רק יעזבנו. וכן אמר24 25 אדם ביקר ולא יבין (תה’ כא), פירושו שלא יבין26 בעודנו בחיים עם הממון26. ורבי יהודה הלוי28 ז"ל29 פרשו30 ככה31 יש עם האדם יקר שלא ילין, והטעם שלא ישכב וימות והוא כבוד הנשמה ואדם שלא למד ולא32 יבין על כן הם כבהמות. נפשו בטוב תלין (תה’ כה, יג), כשימות בנפשו33 תנוח בטוב. והפעל היוצא34 יתלונן35 מזה ערום ילינו מבלי לבוש (איוב כד, ז), מקום לנו ללין (בר’ כד, כג), כמו להלין36. וההתפעל בצל שדי יתלונן (תה’ צא, א). והשם אל המלון (בר’ מג, כא), מלון ארחים37 (יר’ ט, א). ובה"א הנקבה ובשרק38 כמלונה במקשה (יש’ א, ח), והתנודדה כמלונה (יש’ כד, כ). והיא39 סוכת השומר שילין בה הלילה40, ולפיכך נקראת מלונה כי אינה41 לדורה42 אלא שילין בה43 הלילה44. וענין אחר מהפעל הכבד45 אשר הלינותם46 עלי (במ’ יד, כט), וילן העם על47 משה (שמ’ יז, ג). ובדגש תמורת הנח48 וילינו49 עליו את כל העדה (במ’ יד, לו), והוא פעל יוצא לשלישי. אשר אתם מלינים50 עליו (שמ’ טז, ח), ונחנו מה51 כי תלינו עלינו (שמ’ טז, ז). ובא רוב הענין הזה בדגש להפריש בין52 ובין הענין 53 האחר. והשם 54שמעתי את תלנות55 בני ישראל56 (שמ’ טז, יב). והדגש תמורת הנח, כי היה ראוי תלנות57 בפלס תבונות, תשובות. והנפעל מזה הענין וילנו על משה ועל אהרן (במ’ יד, ב). וענין התלונה58 תרעומת59.

Sources rabbiniques

Apparat critique

1nun A, ed]  num ST

2nun A, ed]  num ST

3Iosue ed]  Iosue Iosue A, ST

4continuatio A, ed]  commutatio ST

5ipse A, ed]  ST omission

6facient A, ed]  faciet ST

1 חסר]  נו"ן השרש 1 בדג"ש נו"ן הרבים ומשפטו ולננו BL Ma3

1]  נבלעת BL נבלעה Ma3

3 חסר]  אתם BL V1

4 חסר]  ההוא BL Ma3 V1

5עוז]  עז BL V1

6ברחוב]  ברחב V1

7ברחוב]  ברחב V1

8חבריו]  חביריו BL Ma3

9]  V1 omission

9עיני]  Ma3 omission

10 נוסף ועיוני]  BL ועיינתי Ma3

11במדותם]  בהמרותם BL Ma3

12הקדש]  קדש Ma3

13כמו]  Ma3 omission

14 חסר]  עד מתי תלין בקרבך (יר’ ד, יד) BL Ma3

15עניינם]  ענינם BL Ma3

16]  ענין Ma3 addition

17הוא]  היא BL

18והשקידה]  והשקדה Ma3

19השינה]  השנה Ma3

20ר]  BL Ma3

22פירושו]  Ma3 omission

23במותו]  בביתו V1

24 אמר]  V1 omission

25 חסר]  אחריו בסוף המזמור BL

26, פירושו שלא יבין בעודנו בחיים עם הממון]  V1 omission

26פירושו שלא יבין]  Ma3 omission

28הלוי]  הליו Ma3

29 נוסף ז"ל]  BL Ma3 V1

30פרשו]  פירשו BL

31ככה]  כן BL

32ולא]  לא Ma3

33בנפשו]  נפשו BL Ma3 V1

34היוצא]  הכבד Ma3

35 נוסף יתלונן]  BL Ma3 V1

36]  V1 omission

37ארחים]  אורחים Ma3 V1

38ובשרק]  ובשורק BL

39והיא]  והוא Ma3

40הלילה]  בלילה BL

41ולפיכך נקראת מלונה כי אינה]  Ma3 omission

42לדורה]  לדירה BL V1 Ma3 omission

43אלא שילין בה]  Ma3 omission

44הלילה]  בלילה BL Ma3 omission

45 נוסף מהפעל הכבד]  מהכבד BL

46הלינותם]  הלינתם BL

47על]  עם Ma3

48 הנח]  V1 omission

49וילינו]  וילונו Ma3

50מלינים]  מלינם BL

51 נוסף ונחנו מה]  BL

52בין]  בינו BL Ma3 V1

53]  הזה Ma3 addition

54]  תלונה  V1 addition

55תלנות]  תלונת BL תלונות V1

56 נוסף בני ישראל]  BL Ma3 V1

57תלנות]  תלונות BL Ma3 V1

58התלונה]  התלונה BL V1 התלנה Ma3

59תרעומת]  תרעמת V1


Notes critiques

back to top