Marginalia

a.  tegula

b.  olibanum candidum

c.  omnia querit ut filium taceat

Album. Et fiunt ipsis later(a) ad lapidem et numerus laterum, In principio, ad laterare lateres1 et fornax qua comburunt in ipsa lateres vocabitur fornax et transire fecit ipsum in fornace, Samuelis, ut dicere combussit ipsos in fornace laterum. Et Ionatan caldeizat et traxit ipsos per plateam ut dicere erat trahens ipsos in plateis ad interficere ipsos morte dura et vili, et quod caldeizat in malben platea possibile quod scientia sua quod vocatur platea malben, quia quod est in sedibus regulatis de hinc et de hinc de verbis doctorum nostrorum ordinantes in frumento quod sunt acervi quia quod ipsi regulati equales regulati, et sic dixit ordinantes portas de hoc cum cemento in fornace in loco quo faciunt lateres, fortifica fornacem, Nahum, ut dicere edifica fornacem laterum. Et aptabitur quod modus laterum de modo albedinis, quia omnis res combusta in igne albe fiet, et sic clarificabuntur et2 albe fient et purificabuntur, Danielis. Et sic dixerunt doctores nostri in isto modo albe faciunt ipsas in igne et ipsa munda, sicut semen coliandri albi, Nomina, expo. manna erat alba et erunt grana sicut semen coliandri3 discooperimentum albi. Et cum affixo et albedo dentium magis quam lac, In principio, cum segol alba rubea, nigre albe, Et vocavit. Et verbum grave de ipso sicut nix albefient, Isaie, et est verbum stans et sic albefacti sunt palmites eius, Ioelis, vult dicere quod aruerunt et conversi sunt albi, et magis quam nix albefiam, Psalmiste, et transiens ad clarificare et albi facere usque tempus finis, Danielis, erat conveniens et ad albefacere et in deficere he proiecta fuit motio sua supra lamed servitii. Et edificium hitpaal clarificabuntur et albefient. Et exposuit doctor noster Iona quod albedo saphiri4, Nomina, nomen expositio albedo saphyri et sic dixit altus quod saphyrus albus. Et rabi Abraam Benezra scripsit quod saphyrus rubeus, et testis, rubuerunt substantia magis quam margarite, saphyrus incisio eorum et ratio sicut duplicatum sicut purgati sunt separati eius magis quam nix clarificati sunt magis quam lac. Et adhuc quare dixit sicut opus erat ipsi adducere sicut visio saphyri sed rectum quod ipsum de incisione lateris, sicut obscuritas aquarum de incisione obscuritatis, et ecce later saphyri sicut lapis saphiri quem vidit Ezechiel. Et scientia daras in ista via quod viderunt laterem similitudinem lateris sub pedibus troni glorie ad videre et meminisse quod subditi fuerunt Isdrael sub manu Egipti in opere laterum, et confundetur luna, Isaie, ipsa luna et vocatur sic, quia ipsa alba, sub quercu et populo, Osee, virga populi, In principio, est lignum cuius incisio sua alba. Et scripsit rabi Iona quod est vocatum in arabico lobne. Et thus(b) purum, Nomina, notum, et expo. cum omnibus arboribus thuris arbores exiens in ipsis thus, quia thus est gummi arboris supra morte Laben, Psalmiste, sunt declarantes Laben nomen unum de inimicis David, et in morte sua fecit David istum psalmum. Et sunt declarantes quod est conversum de nabal. Et dominus meus pater meus scripsit quod lamed ad servitium, et est nomen cantoris unius. Et nomen suum5 ben, et6 est declaratum in verbis, sicut quod scripsit et cum ipsis fratres eorum ben et Iaziel et usmidemut et istum psalmum(c) dixit ipsum David supra morte Golie et victoria Philestim et cantavit ipsum cantor cuius nomen ben, et si dices erat ipsi ad dicere leben7 lamed cum seva sicut ad aleph quia non venit notitia supra nomen hominis et supra nomen civitatis, responsio licet quod non mos, lingue sic veniet aliquando sic ad multum notitie, sicut quod venit in nomine civitatis, quod dixit qui in basecho et numeravit ipsos in Telaim in suchot, in bacacor. Et six dixerunt ad Laben cantorem notum in nomine suo ad filios populi sui.

ותהי להם הלבנה לאבן (בר’ יא, ג), ואת מתכנת הלבנים (שמ’ ה, ח), לא תגרעו מלבניכם (שמ’ ה, יט), ידוע. והפעול1 ממנו נלבנה לבנים (בר’ יא, ג), ללבון2 הלבנים (שמ’ ה, ז). והכבשן ששורפין בו הלבנים יקרא מלבן. והעביר אותם במלבן (שמ"ב יב, לא), כלומר שרפם בכבשן הלבנים. ויונתן תרגם וגרר יתהון בשוקיא3, אפש4 כלומר היה מגרר אותם בחוצות להמיתם מיתה קשה ונבזה. ומה שתרגם 5 במלבן בשוקיא,5 אפשר שדעתו בו7 שנקרא השוק מלבן לפי שהוא באצטוניות8 סדורות מפה ומפה מדברי9 רבותינו ז"ל10 [א] מלבנות התבואה שהן ערוגות לפי שהן מסודרות11. וכן אמרו12 13 [ב] מלבנות הפתחים, והם המזוזות14 הפתחים15 מזה ומזה16. 17 החזיקי19 מלבן (נח' ג, יד), כלומר בני כבשן הלבנים. ויתכן שענין הלבנים מענין הלבן20 לפי שכל דבר הנשרף באש יתלבן. וכן יתבררו ויתלבנו ויצרפו (דנ' יב, י). וכן אמרו רבותינו ז"ל בזה הענין [ג] מלבנן באור והם21 טהורים. כזרע גד לבן (שמ’ טז, לא), פירושו המן היה לבן והיה גרגרים22 כזרע הגד23, מחשף24 הלבן (בר’ ל, לז). ובסמוך ולבן שנים מחלב (בר’ מט, יב), 25. לבנה אדמדמת (וי' יג, כד), כהות26 לבנות27 (וי' יג, לט). והפעל הכבד ממנו כשלג ילבינו (יש’ א, יח), והוא פועל28 עומד. וכן הלבינו שריגיה (יואל א, ז), רצונו29 לומר שיבשו וחזרו30 לבנים. וכשלג31 אלבין (תה’ נא, ט). והיוצא ולברר וללבן עד עת קץ (דנ' יא, לה), היה ראוי ולהלבן, ובהעדר הה"א הוטלה תנועתה על למ"ד השמוש32. ובנין התפעל יתבררו ויתלבנו (דנ' יב, י). ופירש33 רבי יונה כי לבנת הספיר (שמ’ כד, י), שם, פירושו לובן34 ספיר. וכן אמר הגאון כי הספיר לבן. ורבי אברהם בן35 עזרא 36כתב בפירושיו37 כי הספיר אדום, והעד אדמו 38 מפנינים ספיר גזרתם (איכה ד, ז), והטעם כפול כמו זכו נזיריה משלג צחו מחלב (איכה ד, ז), ועוד למה אמר כמעשה היה לו לומר כמראה לבנת הספיר? רק הנכון כי הוא מגזרת לבנה כמו חשכת מים (תה’ יח, יב), מגזרת חשכה והנה לבנת הספיר כמו אבן ספיר שראה יחזקאל (יח’ א, כו). ודעת הדרש בזה הדרך שדמות39 לבנה תחת רגלי כסא כבוד40 לראות ולזכור41 שנתעבדו42 בני43 ישראל תחת יד44 מצרים כמעשה45 הלבנים46. וחפרה הלבנה (יש’ כד, כג), הוא47 הירח ונקראת כן לפי שהיא 48 הלבנה49. תחת אלון ולבנה (הו’ ד, יג), מקל לבנה (בר’ ל, לז), הוא עץ שגזרתו לבן. וכתב רבי יונה כי הוא הנקרא בלשון ערבי50 לובני. לבונה51 זכה (וי' כד, ז), ידוע. ופירוש עם כל עצי לבונה (שה"ש ד, יד), העצים שיוצאת52 בהם53 הלבונה, כי הלבנה54 היא55 שרף עץ.52 על מות לבן (תה’ ט, א), יש מפרשים לבן שם אחד מאויבי דוד ובמותו עשה דוד57 זה המזמור. ויש מפרשים כי הוא הפוך כמו58 נבל, ואדני59 אבי ז"ל כתב כי הלמ"ד לשמוש והוא שם משורר אחד ששמו60 בן61 והוא מפורש בדברי הימים כמו שכתוב62 ועמהם אחיהם המשנים 63 בן ויעזיאל64 ושמירמות65 (דה"א טו, יח). וזה המזמור אמרו דוד על מות גלית ונצוח פלשתים ונגן אותו בן המשורר. ואם תאמר היה לו לומר לבן הלמ"ד בשבא66 כמו לאסף כי לא תבא ידיעה על שם אדם ולא על67 שם עיר. התשובה אף על פי שאין מנהג הלשון כן68, יבא כן69 פעמים70 71 לרב72 הודעה73, כמו שבא בשם עיר שאמר אשר בשכו (שמ"א יט, כב), ויפקדום74 בטלאים (שמ"א טו, ד), בסכות, בקרקר75. וכן אמר לבן 76 כדי שלא יסתפקו בו בלשון בן מן בנים77 לפי78 אומר79 לבן המשורר הידוע בשמו לבני עמו.

Sources rabbiniques

א.  משנה פאה ג, א

ב.  בבלי, בבא בתרא סט ע"א

ג.  בבלי, עבודה זרה עה ע"ב

Apparat critique

1lateres A, ed]  lapides lateres ST

2albe fiet, et sic clarificabuntur et A, ed]  ST omission

3coliandri A, ed]  coriandri ST

4saphiri ed]  sephiry A ;  zephiri ST

5suum ST, ed]  ben suum A

6et ST, ed]  eset A

7leben A, ed]  liben ST

1והפעול]  והפעל BL Ma3 V1

2ללבון]  ללבן BL V1

3בשוקיא]  בשוקיא Ma3

4 נוסף אפש]  BL Ma3 V1

5כלומר היה מגרר אותם בחוצות להמיתם מיתה קשה ונבזה. ומה שתרגם יונתן במלבן בשוקיא,]  Ma3 omission

5]  יונתן V1 addition

7 נוסף בו]  BL

8באצטוניות]  באצטונית Ma3

9מדברי]  בדברי Ma3

10ז"ל]  Ma3 omission

11מסודרות]  מסדרות Ma3

12אמרו]  אמר V1

13]  רבותינו Ma3 addition

14המזוזות]  מזוזות BL Ma3 V1

15הפתחים]  הפתוחות V1

16ומזה]  מזה BL ומזה Ma3 V1

17 חסר]  במלט במלבן (יר’ מג, ט), במקום 17 הלבנים. BL Ma3

17]  שעושין BL שעושים Ma3

19החזיקי]  החזיק Ma3

20הלבן]  הלובן BL V1

21והם]  והן BL V1

22גרגרים]  גרגריו BL

23הגד]  גד BL Ma3

24מחשף]  מחשוף Ma3

25 חסר]  בסגול BL Ma3

26כהות]  כתות Ma3

27לבנות]  לבנת BL

28פועל]  פעל BL Ma3 V1

29רצונו]  רוצה V1

30וחזרו]  ויחזרו V1

31וכשלג]  ומשלג BL Ma3

32השמוש]  השימוש BL

33ופירש]  ופרש V1

34לובן]  לבן BL

35בן]  אבן BL Ma3 V1

36 חסר]  ז"ל BL V1

37בפירושיו]  בפירושו BL

38 חסר]  עצם BL Ma3 V1

39שדמות]  שראו דמות BL Ma3

40כבוד]  הכבוד BL Ma3 V1

41ולזכור]  ולזכר Ma3

42שנתעבדו]  שנשתעבדו BL Ma3 V1

43 נוסף בני]  BL

44יד]  Ma3 omission

45כמעשה]  במעשה BL V1

46הלבנים]  לבנים BL

47הוא]  היא BL V1

48 חסר]  נראית BL

49הלבנה]  לבנה BL Ma3 V1

50בלשון ערבי]  בערבי BL

51לבונה]  לבנה BL

52]  V1 omission

52שיוצאת]  היוצאת BL

53בהם]  מהם BL

54הלבנה]  הלבונה BL Ma3

55היא]  הוא BL

57 נוסף דוד]  BL

58כמו]  מן BL Ma3

59ואדני]  ואדוני BL

60ששמו]  שמו Ma3 V1

61בן]  כן BL

62שכתוב]  שכתב V1

63 חסר]  זכריהו BL

64ויעזיאל]  ויעיאל Ma3

65ושמירמות]  ושמיר מות V1

66בשבא]  בשוא BL Ma3 V1

67 נוסף ולא על]  ועל BL

68כן]  כי Ma3

69 נוסף כן]  BL

70פעמים]  לפעמים Ma3

71 חסר]  כן BL

72לרב]  לרוב BL Ma3 V1

73הודעה]  הידיעה BL Ma3

74ויפקדום]  ויפקדם BL Ma3 V1

75בקרקר]  בקרקור Ma3

76 חסר]  בידיעה BL

77בנים]  הבנים BL

78לפי]  לפיכך BL Ma3 V1

79אומר]  אמר BL V1


Notes critiques

back to top