Marginalia

Misit. Et nuntius venit ad Iob et reversi sunt angeli, In principio, et mem in angelo de litteris additis. Et non audietur ultra vox angelorum tuorum, Nahum, est sicut angelorum tuorum et venit sere sub caph pronominis loco cames, et he sicut he, qui precepi tibi. Et doctor noster Iona scripsit quod he loco iot et est sicut angelorum tuorum, sicut revertere anima mea ad quietem tuam. Et rabi Iona filius Bilaam1 scripsit vox2 dentium comedentium rapinam sicut quod dixit et incidetur de terra rapina, et in lingua Persie vocate sunt mole malacheche et ipsi molares et dentes vocati sunt molares. Et nomen in missione Domini, Aggei3, modus eorum cognitus quod est modus missionis inter de filiis hominum inter de creatore benedicatur. Et sic propheta vocatus angelus quia est missus Nominis, et misit angelum et eduxit nos de Egipto, In deserto, et ipse Moises magister noster, et sic et4 dixit Aggeus angelus Domini et fuerunt deridentes in prophetis dei, Verba Dierum, et sic expo. et ascendit angelus Domini de Gilgal. Et fuit in loqui angelum dei, Iudicum, dixerunt quod isti angelus est Pinhas. Et modus alius in ista radice opus de omni opere suo, quod fecerat, In principio, et cadet modus iste ad opus5 hominis, et divitias suas et modus suus et opulentia erat sufficiens, Nomina, vult dicere argentum et aurum, quod adduxerunt et reliquum rerum, ad pedem operis, In principio, vult dicere pecus, et sic et omne opus vilipensum et liquefactum, Samuelis, et cum affixo ad opus cęlorum, Ieremie, et est deficiens aleph, si non misit manum suam in rem sotii sui. Et sic cum diviso et levite in opus, Verba. Et collectio opera, et cum affixo in moveri aleph omnia opera similitudinis, Verba, ad narrare omnia opera tua, Psalmiste, scripsi omnes dictiones istas in radice ista, quia sic scripsit ipsa doctor noster Iona. Et scientia eorum in ipsis quod mem addita. Et aptabitur dicere in ipsis quod mem radicis. Et erunt filie quattuor litterarum. Et sunt declarantes ad opus cęlorum, radix lingua regni vult dicere stellam magnam que in cęlis et Ionatan caldeizat ad stellam cęli.

ומלאך בא אל איוב (איוב א, יד), וישובו המלאכים (בר’ לב, ז), מלאכי אלהים (בר’ כח, יב)1. ולא ישמע עוד קול מלאככה (נח' ב, יד), הוא כמו מלאכיך2 ובא צרי תחת 3 הכנוי מקום קמץ והה"א כה"א אשר צויתי אותכה4 (שמ’ כט, לה). ורבי יונה כתב כי הה"א מקום יו"ד והוא כמו מלאככי, כמו שובי נפשי למנוחייכי5 (תה’ קטז, ז). ורבי יהודה בן בלעם כתב 6 קול השנים אוכלות הטרף כמו שאמר והכרתי מארץ טרפך (נח' ב, יד), ובלשון פרס יקראו הרחים7 מלאככה, והם הטוחנות8. והשנים נקראו טוחנות. והשם במלאכות י"י (חגי א, יג), ענינם ידוע שהוא ענין השליחות בין מאת9בני10 אדם בא11 בין מאת הבורא 12. וכן הנביא נקרא מלאך לפי שהוא שליח השם וישלח מלאך ויוצאנו13 ממצרים (במ’ כ, טז), והוא משה רבנו14 עליו השלום. וכן ויאמר חגי מלאך י"י (חגי א, יג), ויהיו מלעיבים15 במלאכי האלהים (דה"ב לו, טז). וכןפרשו16 ויעל מלאך י"י מן הגלגל (שופ’ ב, א), ויהי כדבר מלאך י"י את הדברים האלה (שופ' ב, ד), אמרו [א] שזה המלאך הוא17 פינחס18. וענין אחר בזה השרש מלאכה, מכל מלאכתו אשר עשה (בר’ ב, ב). ויפול19 הענין הזה על 20 מעשה האדם וממונו וענינו. והמלאכה היתה דים (שמ’ לז, ז), רוצה לומר הכסף21 והזהב שהביאו22 ושאר הדברים. לרגל המלאכה (בר’ לג, יד), רוצה לומר המקנה23. וכן וכל המלאכה נמבזה ונמס (שמ"א טו, ט). ובסמוך למלאכת(i)24 השמים (יר’ ז, יח), והוא חסר אל"ף. אם לא שלח ידו במלאכת רעהו (שמ’ כב, ז). וכן במוכרת והלוים במלאכת (דה"ב יג, י). והקבוץ מלאכות. ובסמוך בנוע האל"ף כל מלאכות התבנית (דה"א כח, יט), לספר כל מלאכותיך (תה’ עג, כח). כתבתי כל המלות האלה בשרש הזה כי כן כתבם רבי יונה ודעתו בהם שהמ"ם25 נוספת. ויתכן לומר בהם כי המ"ם בהם26 שרש26 ויהיו בני ארבע אותיות. ויש מפרשים 28למלאכת29 השמים (יר' ז, יח), המ"ם שרש30 לשון מלוכה רוצה לומר לכוכב גדול שבשמים. ויונתן תרגם31 לכוכבת שמיא.

Sources rabbiniques

א.  ויקרא רבה א, א

Apparat critique

1Bilaam A, ed]  Balaam ST

2vox ST, ed]  quod he loco iot vox A

3Aggei ed]  hagger A ;  agger ST

4et ST, ed]  A omission

5opus A, ed]  modus opus ST

1 חסר]  , המ"ם במלאך מהאותיות הנוספות BL Ma3 V1

2מלאכיך]  מלאכך Ma3

3 חסר]  כ"ף BL Ma3 הכ"ף V1

4אותכה]  אתכה BL

5למנוחייכי]  למנוחיכי BL Ma3 V1

6 חסר]  כי קול מלאככה פירוש BL

7הרחים]  הריחים BL Ma3

8הטוחנות]  הטחנות Ma3

9 נוסף מאת]  BL

10בני]  מבני BL

11 נוסף בא]  BL Ma3 V1

12 חסר]  יתברך BL Ma3

13ויוצאנו]  ויצאנו BL ויוציאנו Ma3 V1

14רבנו]  רבינו BL V1

15מלעיבים]  מלעבים BL

16פרשו]  פירוש BL

17הוא]  היה V1

18פינחס]  פנחס V1

19ויפול]  ויפל Ma3 V1

20]  כל Ma3 V1 addition

21הכסף]  Ma3 omission

22שהביאו]  אשר הביאו BL

23המקנה]  מקנה V1

24]  למלכת BL Ma3 V1

25בהם שהמ"ם]  שהמ"ם בהם V1

26כי המ"ם בהם שרש]  שהמ"ם שרשית BL

26 בהם]  V1 omission

28ויהיו בני ארבע אותיות. ויש מפרשים ]  Ma3 omission

29למלאכת]  למלכת BL V1 Ma3 omission

30]  Ma3 omission

31תרגם]  תרגום V1


Notes critiques

i.  variante scripturaire relevée par Kennicott

back to top