Marginalia
a. 15
Respondit. Quid respondit Dominus, Ieremie, et respondit totus populus, Nomina, responde mihi Domine responde mihi, Regum, sapientes principes eius respondebant ipsi, Iudicum, expo. una principum eius respondebat ipsi1, etiam ipsa reddebat dicta sua ipsi ad declarare respondebant lingua multarum et venit tantum cum dagges sicut oculi mei videbunt ipsam et expo. reddet dicta sua ipsi ad istam expositionem ad ipsam met et Domino responderunt ipsi populus verbum, modus iste est redditio verbi in plus. Et est quod ipsum principium locutionis sicut et incepit Iob primum, et dices quid incepit Dominus, sic dices2 ad prophetam quid incepit Dominus, Ieremie, et incipies et dices, Verba, et Samuel vidit Saulem et Dominus incoepit ipsi, Samuelis, omnes ipsi incipient et dicent ad te, Isaie. Et nomen quod non responsio dei, Micheę, et similia ipsis. Et niphal et plus verborum non respondebitur, Iob, ego Dominus exoratus ipsi3, Ezechielis, quia exposuit propter nomen meum. Et licet quod ipsum non ipsum conveniens exoratus fui ipsi in ipsa in plus abhominationum eius ut dicere licet quod ipse venit cum multitudine abhominationis eius ego Dominus exoratus fui ipsi, Ezechielis. Et venit scriptum cum he et non he mappic. Et in parte librorum venit lecta et supra omnes facies expo. cum aleph. Et sic dixit targum obsecro Domine interrogans me pro ipso in verbo meo qui venit ad petere. Sed ad scientiam targum venit affixum cum exoratus sum ipsi et ad expositionem nostram affixum cum in copia abhominationum eius exoratus et exoratus sum, modus eorum exoratus et exoratus fui. Et adhuc declarabo modum istum in radice oravit. Et verbum addit augmentum4 et spiritus intelligentie mee faciet respondere me in ipsum transiens ad duo passa, vult dicere coget me ad respondere. Et nomen qui non invenerunt responsum, Iob, et a Domino responsum lingue, Proverbiorum. Et modus alius proximus huic modus mendacium testificatus est in fratrem suum, non testificaberis in socium tuum testimonium mendacii, et testificabitur in me iustitia mea, Principio, et Dominus testificatus est in me, Rut, audiet deus et testificabitur ipsis, Psalmiste, expo. testificabitur in ipsis, et peccata nostra testificabitur in nobis, Isaie, expo. omne peccatum et peccatum testificabitur in5 nobis. Et testificabitur altitudo Israel in facies suas, Osee, macredo mea in faciebus meis testificabitur, Iob, et scobs de ligno testificabitur ipsi, Abacuc, expo. testificabitur cum ipsa ut dicere scobs testificabitur cum petra quia etiam est de rapina sunt modus testimonii. Et modus alius proximus ad hunc et cecinit Mariam, Nomina6, cantate Domino in confessione, Psalmiste(a), ascende putee cantate ipsi, In deserto, et clamabunt gacte in palatiis eius, Isaie, et cantabit ibi sicut dies pueritiarum eius, Osee. Et verbum grave de hoc supra instrumento musico ad cantare, Psalmiste, vinea vitiosa cantate7 ipsi, vocem cantare ego audiens, Nomina, modus omnium elevationis vocis in cantu. Et sunt in luctu, et clamabunt gacte in palatiis suis. Et sic in verbis doctorum clamantes sed non pugnos verberantes et non lamentantes, et expo. sua clamor quod omnia ipsa clamantes simul. Et de8 isto modo infinitum de verbo levi non vox clamare fortitudinem et non vox clamare debilitatem, Nomina, expo. clamor vincentium in bello et non9 vox victorum. Et est ad declarare etiam sic de isto modo et scobs de ligno clamabit ipsi sicut quod dixit qui lapis de pariete clamabit dixit et scobs clamabit cum ipsa quia etiam ipsa de rapina. Et est ad declarare de hoc quia audivit Dominus ad afflictionem tuam, In principio, ut dicere ad clamorem tuum quia certe de medio afflictionis clamor ad deum. Et sic scientia Anchelos qui caldeizat certe recepit Dominus orationem tuam. Et si fuisset modus afflictionis fuisset et10 vidit et non audivit. Et sic de isto modo tumultus sicut calcantium clamabit, Ieremie. Et modus alius affixum in via robur meum sive depressi affixi in ieiunio animam meam, Psalmiste, et affixi te et esurire11 fecit te, Verba, si affligere affliges ipsum, Nomina, et affligam semen David propter hanc, Regum, aleph levigata. Et cuius non memoratus est agens suus bonum mihi, quia afflictus sum que non affligetur, Et vocavit. Et est infinitum de ipso ad omne affligere suum, Psalmiste. Vel est nomen in statera vilipensio ad filios12 hominis, et si hoc cum holem ayn appoal et hoc cum surec. Et hitpaal et quod afflixisti te in omni quo afflixit se pater meus. Et niphal oppressus et ipse afflictus et animam afflictam saturare facies, Isaie, ad affligi ante me, Nomina, iudicium suum ad affligi te. Et verbum leve de ipso secundum scientiam meam ego afflixi me nimis, Ps13. Et iam declaravi passuc in radice mendacium. Et est ad declarare de hoc et affliget se Israel ante ipsum, Osee. Et sic caldeizat Ionatan et affligetur excellentia Israel et ipsi videntes. Et sic de isto modo affligentur quia non pastor, Zacarie, fortes affligere faciet, Isaie. Et sic ante affligerem me ego peccans, Psalmiste, expo. ante humiliari me et fui peccator peccator fui, quia non fui respiciens ad mandatum tuum et ad verbum tuum et non fui dans ipsa in corde et recordans ipsorum, et nunc quando vidi14 quod peccavi in vertere cor meum de verbo tuo humiliatus sum et reversum ad custodire verbum tuum et ad recordari ipsius continue et quod non oro peccans in uno mandatorum tuorum15. Et possibile ad esse edificium hiphil de hoc audiat Dominus16 et affligere faciet ipsos. Et adiectivum et manum pauperis et egeni non fortivicavit, Ezechielis, pauperes et egeni afflicta tempestata, Isaie. Et nomen afflictio pauperis, Psalmiste. Et nomen adhuc panis afflictionis, Verba, vocatur sic ad nomen quod afflicti fuerunt in Egipto quia propter hoc elegisti de afflictione, Iob, et expo. passuc sic custodire non respiciens ad iniquitatem et ad17 iustificari te ipsum et malignari iudicium nominis quia propterea elegisti de afflictione, ut dicere propter hoc respexisti ad iniquitatem et ad iustificare te ipsum elegisti magis de affligi de ante18 Dominum et dicere Dominus iustus et ego et populus meus impii. Et sic ad istam viam liberabit pauperem in afflictione sua, Iob, ut dicere humiliatus de ante nomen in humilitate sua liberabit ipsum et liberabit ipsum de angustia sua que est in ipso ad modum quem dixi19 supra et ypocrite20 corde ponent furorem non clamabunt quia ligavit ipsos. Et nomen in pondere alio surrexi de afflictione mea, Ezre. Et proximum ad modum ipsum21 mansuetum valde, In deserto, comedent mansueti et saturabuntur, Psalmiste. Et nomen propter mansuetudinem, Proverbiorum22, et mansuetudo tua multiplicabit me. Et pondus aliud et mansuetudo iustitia, Psalmiste, expo. et mansuetudo et iustitia, modus eorum humilitas spiritus. Et de isto modo mitis et equitans23 supra asinum, Zaccarie. Et sic caldeizat Ionatan mansuetus et equitans supra asinum. Et sic et remanere faciam in medio tui populum vel mitem pauperem regemus, Sophonię. Et sic caldeizat Ionatan et mansuetus et recipiens iniurias eorum. Et modus alius modus male dedit deus ad filios hominis ad negotiari in ipso, et ira negotium suum, Ecclesiastes, negotium malum ad negotiari in ipso et ira negotium suum24. Quia venit somnium in plus facti in negotiis et faciebus multis. Et scripsit dominus meus pater meus de hoc cor iusti loquetur ad factum, Proverbiorum, et expo. supra quod anticipavit et munda verba dulcedinis, dixit cor iusti ad factum loquetur et cogitabit ad educere, ad factum et non loquetur sine facto. Et est nomen in statera anguli orientis ad numerum dierum nostrorum, sicut et sic ad factum ad factum25. Etiam hoc vanitas et26 factum malum ad numerum vult dicere factum viri impii quia est pathissatum et est affixum. Et massoret supra ipsum non est sicut ipsum patha. Et adduxit 27 Iona modo omne operatus est Dominus propter se, Proverbiorum, ut dicere ad negotium quod ipse volens in ipso. 28 propter se propter se. Et expo. rabi Iona modum malum ad respicere in ipso, quia Dominus respiciens cum letitia cordis sui, multiplicare fecit me, modus influentie. Et possibile quod erit testificans cum leticia cordis sui de modo testimonii. Et scripsit excelsus rabi Isaac Abengiat expo. et ad equiparare in ipso intententionem cum voluntate et negotiis suis in ipso. Et de ipso omne operatus est Dominus propter se et propter voluntatem suam29 et propter me quod ipse causa et causa et voluntas. Et adduxit Iona et attendam celos et cetera et ipsi attendent(i) Izrael, Osee, sicut modus attentionis. Et ad scientiam meam quod sunt de modo primo quod est responsio locutionis. Et expo. attendam celos quia pre multum angustie celi ac si ipsi peterent pluviam et ipse pluere faciet ipsos et ipsi respondebunt terre, ac si terra petet ab ipsis pluviam et ipsi dabunt pluviam et terra respondebit frumento ac si petent ipsum quod educat ipsa quia stetit diebus multis quod non eduxit ipsa et non fecit fructus, et ipsi respondebunt Isreel30 ac si vallis Isreel31 petet supra stare ipsum desertum tot32 diebus et postquam quod multiplicare faciet frumentum et mustum et oleum multiplicabit habitationem. Et sic argentum respondebit totum, ac si omnes necessitates hominis petent ad argentum et argentum implebit totum. Et de hoc quia deus respondens in leticia cordis, ut dicere quia ipse volens in letitia sua et preparat ipsi. Et est verbum transiens ad tertiam quia deus respondens et frumentum et mustum et argentum et aurum respondebunt ipsi ad implere voluntatem eius. Et modus alius sicut in medio sulci binorum boum agri, Samuelis. Et pondus aliud elongaverunt sulcos eorum, Psalmiste, et est filum quod arabit arator cum bobus sicut quantitas qua volent in ipso et post sic revertetur et faciet ipsum alium sicut ipsum et sic usque quo arabit totum agrum et in lingua salio. Et sic in modo alio in dicere ipsos duo suga aratri, Osee, unum iugum in statera tumultus et est signum ad duo imperia Ephraim et Iuda.
Sources rabbiniques
א. משנה מועד קטן ג, ט
Apparat critique
1. Iudicum, expo. una principum eius respondebat ipsi A, ed] ST omission
2. dices A, ed] dicet ST
3. ipsi ST, ed] ipsis A
4. augmentum A, ed] augumentum ST
5. in A, ed] ST
6. Nomina A, ed] ST omission
7. Psalmiste, vinea vitiosa cantate A, ed] ST
8. de A, ed] ST
9. non ed] nox A, ST
10. et A, ed] ST
11. esurire A, ed] exurire ST
12. filios A, ed] philios ST
13. Ps ed] es A, ST
14. vidi A, ed] Iudi. ST
15. mandatorum tuorum A, ed] nomina datorum mandatorum tuorum ST
16. Dominus A, ST] אל BL
17. et ad A, ed] ST omission
18. ante A, ed] conte ST
19. quem dixi A, ST] שאמר BL ; שאמרתי HS
20. ypocrite A, ed] hipocrite ST
21. ipsum A, ed] ST omission
22. Proverbiorum A, ed] puer ST
23. equitans A, ed] equitas ST
24. negotium malum ad negotiari in ipso et ira negotium suum A, ed] ST omission
25. sicut et sic ad factum ad factum A, ST] וכן לענות כמו לענין BL ; et sic ad respondere sicut ad modum TBL
26. et ST, ed] ad et A
27. ] rabi ST, ed ; rath ST
28. ] Et aptabitur ad declarare ST, BL ; Ad declarare et aptabitur A
29. voluntatem suam ed] A, ST omission
30. Isreel A, ed] Israel ST
31. Isreel A, ed] Israel ST
32. tot ed] et tot A, ST
1. תענינה] תעננה BL
2. מחכמות שדותיה] משרותיה BL
3. תענינה] תעננה BL
4. תענינה] תעננה BL
5. אותו] אתו BL
6. השב] השבת BL
7. הדבור] הדיבור BL
8. חסר] והשם כי אין מענה אלהים (מי’ ג, ז), BL
9. פרושו] פירוש BL
10. ונענתי] נעניתי BL
11. ברוב] ברב BL
12. שבא] שהוא בא BL
13. ברב] ברוב BL
14. נעניתי] נענתי BL
15. פרושו] פירושו BL
16. לי בממרי] ליה בממריה BL
17. בהדבק] בא דבק BL
18. חסר] י BL
19. ברב] ברוב BL
20. ונענתי] ונעניתי BL
21. חסר] הזה BL
22. לשני] לשנים BL
23. רוצה] רצונו BL
24. מצאנו] מצאו BL
25. חסר] אבן מקיר תזעק BL
26. הם] כולם BL
27. שומע] שמע BL
28. שכלן] שכולן BL
29. מהפעל] מפעל BL
30. חסר] לא BL
31. חסר] גם BL
32. חסר] ש BL
33. קביל] קבל BL
34. צלותיך] צלותך BL
35. עני] עוני BL
36. נוסף לא] BL
37. מה] ראה BL
38. לא] ולא BL
39. כדורכים] כדרכים BL
40. וירעיבך] וירעבך BL
41. אותו] אתו BL
42. פועלו] פעלו BL
43. בחלם] בחולם BL
44. בשרק] בשורק BL
45. לענות] לענת BL
46. פרשתי] פירשתי BL
47. רואה] רעה BL
48. נוסף זמיר] BL
49. מקלם] מקולם BL
50. שוגג] שגג BL
51. לשמר] לשמור BL
52. ממצותיך] ממצותך BL
53. ואיפשר] ואפשר BL
54. סוערה] סערה BL
55. חסר] נקרא כן BL
56. חסר] כי BL
57. היית פונה] תפנה BL
58. מעוני] מעני BL
59. הפנות] הפנית BL
60. השם] י"י BL
61. ואני הרשע] ואני ועמי הרשעים BL
62. מלפני] מפני BL
63. בו] בה BL
64. לזה הענין] לענין הזה BL
65. הוא"ו] הו"ו BL
66. וענותך] וענתך BL
67. ו] BL
68. נוסף פרוש וענוה וצדק] BL
69. ורוכב] ורכב BL
70. חמר] חמרא BL
71. חסר] וכן והשארתי בקרבך עם עני ודל (צפ’ ג, יב). וכן תרגם יונתן עם ענותן ומקבל עולבן. BL
72. ברוב] ברב BL
73. אדני] אדוני BL
74. פי] לב BL
75. פי] לב BL
76. ידבר] יהגה ויחשוב להוציא לענין BL
77. ואיפשר] ואפשר BL
78. חסר] ז"ל כי BL
79. עזרך] עזרתך BL
80. ולמען] למען BL
81. ולמעני] חפצו ורצונו BL
82. הסבה והעלה] הסיבה והעילה BL
83. מהענין] מענין BL
84. מרב] מרוב BL
85. כאלו] כאילו BL
86. כאלו] כאילו BL
87. כאלו] כאילו BL
88. כאלו] כאילו BL
89. התירוש] והתירוש BL
90. היישוב] הישוב BL
91. חסר] ו BL
92. כאלו] כאילו BL
93. בשמחה] בשמחתו BL
94. פועל] פעל BL
95. נוסף את] BL
96. יענהו] יענוהו BL
97. חפצו] חפציו BL
98. חסר] צמד BL
99. והוא] הוא BL
100. שיחרוש] שיחרש BL
101. השור] החורש בשורים BL
102. שירצו] שירצה BL
103. כן] כך BL
104. ויעשהו] ויעשה BL
105. חסר] וכן BL
106. שיליו] שליו BL
107. במשקל] בענין BL
108. עונותם] ענתם BL
Notes critiques
i. Les mots הארץ, והארץ תענה את הגדן, והם יענו את (BL) n'ont pas de correspondance dans A/ST.